Πηγή εικόνας: popoganda.gr “Τυπογραφείο της Εστίας”
Κείμενο, φωτό: Αντώνης Σαμαρτζής
Δημιουργία Ανάρτησης: Μπαράκου Κλεοπάτρα
Η επί σειρά ετών περιοδική έντυπη έκδοση του συλλόγου μας, της οποίας την εκτύπωση της οποίας είχε αναλάβει επί σειρά ετών το τυπογραφείο «Περγάμαλη» της Χαλκίδας, σταμάτησε με τελευταίο φύλλο το 2019 και στη συνέχεια η πανδημία δεν επέτρεψε την επανακυκλοφορία της.
Είναι γεγονός ότι η πρόοδος των ηλεκτρονικών μέσων και η ταχύτητα μετάδοσης γεγονότων και ειδήσεων επέβαλαν να ακολουθήσουμε τις εξελίξεις και να την μετατρέψουμε σε ηλεκτρονική έκδοση.
Με αφορμή λοιπόν την μετάβασή της στην ηλεκτρονική της έκδοση, ας κάνουμε μια καταγραφή του ιστορικού των πρώτων τυπογραφείων της Χαλκίδας, έως το 1900.
Πρό της Επανάστασης του 1821 δεν υπήρχαν ή δεν υπάρχουν επιβεβαιωμένα ιστορικά στοιχεία ύπαρξης τυπογραφείων στη Χαλκίδα, επομένως η ιστορία τους ξεκινά την απελευθέρωση.
Το πρώτο βιβλίο που τυπώθηκε λοιπόν από το τυπογραφείο του Αινιάν είχε τον τίτλο «Αγρονομικά. Συνερανισθέντα εκ διαφόρων Γαλλικών βιβλιων παλαιών και νεωτέρων προς χρήσιν της Γεωργίας Ελλήνων εν Χαλκίδι, εκ της Τυπογραφίας διευθυνομένης παρά του Νικολάου Παπαδόπουλου εκ Τριπολιτζάς, 2833» αγνώστου συγγραφέως κάτι το οποίο οδηγεί τον μελετητή γυρω από βιβλιογραφικά θέματα της Εύβοιας Γ. Φουσάρα σε διάφορες υποθέσεις: «Το πρώτο τούτο τυπωμένο στη Χαλκίδα βιβλίο δύο μονομιάς απορίες προκαλεί […] Η πρώτη είναι πως έγινε να βρεθεί τυπογραφείον συγκροτημένον στη Χαλκίδα, την ίδια κιόλας χρονιά που λευτερώθηκε απ΄τη μακραίωνη δουλεία, κάτω από τον Τουρκικό ζυγό. Η δεύτερη είναι το ποιος θα μπορούσε να ΄ναι ο ανώνυμος συγγραφέας του που είτανε τόσο μορφωμένος ώστε να ξέρει γαλλικά … κλπ., κλπ.) (2).
Το Δεύτερο βιβλίο των Αινιάνων που τυπώθηκε στη Χαλκίδα ήταν ο βίος του Καραϊσκάκη: «Ο Καραϊσκάκης ή του Καραϊσκάκη βιογραφία και λεπτομερής έκθεσις της τελευταίας αυτού εκστρατείας υπέρ των Αθηνών. Εν Χαλκίδι, εκ της Τυπογραφίας διευθυνομένης παρά Κωνσταντίνου Μ. Αρσενιάδου, εκ Μαντινείας, 1834» αγνώστου συγγραφέα.
Πιθανολογείται ότι συγγραφέας και των δύο παραπάνω βιβλίων είναι ο Δ. Αινιάν, αδελφός του Νομάρχη παραμένοντας ανώνυμος για λόγους σχετιζόμενους πε τις πολιτικές αναταραχές.
Το τυπογραφείο του Αινιάν όμως δεν παρέμεινε πολύ στη Χαλκίδα. Τον δεύτερο χρόνο της λειτουργίας του τυπογραφείου απελύθη από Νομάρχης με την κατηγορία «κατέλιπε τους ημετέρους υπηκόους χάριν των Οθωμανών της Χαλκίδος». Εγκαταλείποντας την Χαλκίδα πήρε και το τυπογραφείο μαζί του.
Δεκαοχτώ χρόνια μετά λειτούργησε πάλι τυπογραφείο στη Χαλκίδα. Το ίδρυσε ο Σαλωνίτης (Άμφισσα) τυπογράφος Νικόλαος Βαρότσης που για χρόνια δραστηριοποιείτο επαγγελματικά στη Σύρο.
Ο τίτλος του πρώτου βιβλίου: «Κανών παρακλητικός εις την αγίαν οσιομάρτυρα και αθληφόρον του Χριστού Παρασκευήν […] Χαλκίς, εν μηνί Αυγούστω 1852. Εκ της Τυπογραφίας Νικολάου Βαρότση».
Τρία βιβλία τυπώθηκαν από το Τυπογραφειο του Βαρότση ένα εκ των οποίων: «Λόγος επικήδειος εκφωνηθείς παρά του Στεφανου Α. Δούκα κατά το τελεσθέν μνημόσυνον υπέρ αναπαύσεως της ψυχής του εν Σμύρνη αποβιώσαντος αειμνήστου υποστρατήγου Νικολάου Κριεζώτου. Εν Χαλκίδι Μαρτίου 8, 1853. Τυπογραφείου Ν. Βαρότση».
Το 1865 λειτούργησε το τυπογραφείο της εβδομαδιαίας (κάθε Σάββατο) εφημερίδας «Εύριπος», από τους τυπογράφους Γ. Φουσάρα και Αντώνιο Μάτσα έως το Μάη του 1941, όπου εκτυπώθηκαν και τα βιβλία.
– «Η θεία δίκη», διήγημα 1866.
– «Η βοσκοπούλα των Άλπεων», ποίημα, 1867.
Η εβδομαδιαία (κάθε Σάββατο) εφημερίδα «Αβαντίς» το 1875 λειτούργησε το δικό της τυπογραφείο.
Από δημοσίευμα του Δ. Δεμερτζή, εκδότη της εφημερίδας “Προοδευτική Εύβοια” (απόδειξη είσπραξης στο αρχείο του) προκύπτει ότι το τυπογραφείο των Αφών Περγάμαλη λειτουργούσε από το 1884 (δεν είναι γνωστό πότε ιδρύθηκε. Καταγράφονται από τις εκδόσεις τους άλλα δύο τυπογραφεία,
Αδελφών Αθανασιάδου 1889 και
«Ευβοϊκής» 1892.