Κείμενο: Ελένη Μίγκλη
Επιμέλεια ανάρτησης; Κλαίρη Μπαράκου
Το Σάββατο του Λαζάρου ή Λαζαροσάββατο στην Ορθόδοξη Εκκλησία είναι η μέρα πριν την Κυριακή των Βαΐων και είναι πάντα 8 μέρες πριν το Πάσχα. Την ημέρα αυτή εορτάζεται η ανάσταση του Λαζάρου από τη Βηθανία, ένα γεγονός το οποίο περιγράφεται στο κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον και θεωρείται η πρώτη Λαμπρή καθώς είναι προοικονομία της Ανάστασης του Χριστού.
Το Σάββατο του Λαζάρου και η Κυριακή των Βαΐων είναι οι μοναδικές χαρμόσυνες μέρες μέσα στην Μεγάλη Τεσσαρακοστή, όπου προετοιμαζόμαστε για τα Πάθη του Κυρίου και την Μεγάλη Εβδομάδα.
Το Σάββατο του Λαζάρου είναι η μέρα στην οποία, οι ερημίτες εγκαταλείπουν τις σκήτες τους και επιστρέφουν στο μοναστήρι για τη Μεγάλη Εβδομάδα. Στην Ελλάδα, το Σάββατο του Λαζάρου φτιάχνουν ειδικά ψωμάκια που μοιάζουν με σαβανωμένο άνθρωπο δηλαδή όπως αναπαριστούν τον Λάζαρο στις εκκλησιαστικές εικόνες λέγοντας:
«Λάζαρο, αν δεν πλάσεις, ψωμί δεν θα χορτάσεις»
και ονομάζονται λαζαράκια ή λαζάρηδες ή λαζαρούδια. Συνηθίζεται όσα παιδιά έχει η οικογένεια τόσα ψωμάκια να πλάθουν και στη θέση των ματιών να βάζουν δυο γαρίφαλα. Το σκεπτικό είναι να έχουν χεράκια σταυρωμένα και γαρυφαλλάκι, ενώ κάποιοι βάζουν και ποδαράκια.
Στην Κω, η παράδοση ήθελε κάποτε τις αρραβωνιασμένες κοπέλες να φτιάχνουν ένα λαζαράκι σε μέγεθος μικρού παιδιού, να το γεμίζουν με πολλά βρώσιμα αγαθά, όπως έκαναν με τις κουλούρες του γάμου, και να το στέλνουν στον μελλοντικό σύζυγό τους.
Τα παιδιά τη μέρα αυτή συγκροτούν ομάδες, επισκέπτονται τα σπίτια του χωριού ή της πόλης και τραγουδούν τα λεγόμενα κάλαντα του Λαζάρου. Συνήθως κρατούν στα χέρια εικονική παράσταση του Λαζάρου και λέγονται και αυτά «Λάζαροι».
Σε κάποιες περιοχές τα κάλαντα τα τραγουδούν μόνο κορίτσια, οι «Λαζαρίνες» οι οποίες την προηγούμενη μέρα ξεχύνονται στα χωράφια, μαζεύουν λουλούδια και στολίζουν τα καλαθάκια που θα κρατήσουν γυρνώντας από σπίτι σε σπίτι. Μέσα σ’ αυτά τα καλαθάκια οι νοικοκυρές των σπιτιών από τα οποία θα περάσουν τα κορίτσια βάζουν αυγά που θα τα βάψουν την Μ. Πέμπτη, φρούτα, διάφορα φαγώσιμα ή μικρά φιλοδωρήματα.
Υπάρχουν διαφορετικές εκδοχές των καλάντων ανάλογα με την περιοχή. Μια από αυτές είναι: