Το έθιμο του Κλήδονα από τον Σύλλογο Κρητών Εύβοιας

Κείμενο: Αναστασία Τσαλκιτζή

Επιμέλεια ανάρτησης: Κλαίρη Μπαράκου

 Η συνάντηση με τη Χριστίνα μου υπενθυμίζει την εκδήλωση των Κρητών στη γειτονιά της βοιωτικής πλευράς της Χαλκίδας. Ναι, στη γειτονιά του ακοίμητου φρουρού του Ευρίπου οι Κρήτες αποφάσισαν να αναβιώσουν το έθιμο του Κλήδονα κι εγώ θέλοντας να παρακολουθήσω την αναβίωση του, ξεκινώ μαζί με το τετράτροχο σύντροφο των μακρινών περιπάτων.

 Διασχίζω τους κεντρικούς  δρόμους  της πόλης περνώ τη συρταρωτή γέφυρα και χαίρομαι που απλώς βγαίνω από την πόλη, βλέποντας την απίστευτη ουρά αυτοκινήτων που αναμένουν να απολαύσουν την ηρεμία των τρελλών νερών. Ανηφορίζω προς τον Άγιο Νεκτάριο και σε λίγο φθάνω στην πλατεία  Σμηναγού Γκέλη

 Ο κύριος που μιλά στο μικρόφωνο ζητά συγγνώμη από το κοινό για την καθυστέρηση έναρξης κι εγώ επιταχύνω το βήμα. Επιλέγω να καθίσω στο τσιμεντένιο καυτό διάζωμα θέλοντας να απολαύσω το θέαμα που θα εκτυλιχθεί κι απολαμβάνω την περιήγηση της ματιάς στα σκηνικά. Αληθοφανή φτιαγμένα με μεράκι κι αγάπη. Οι φορεσιές των γυναικών σε πλήρη αντίθεση με των αντρών. Κυριαρχεί το λευκό και το κόκκινο, χρώματα τόσο λαμπερά, ενώ στων αντρών το  χακί και το μαύρο, χρώματα σκούρα μουντά.  

 Η παράσταση ξεκινά με πληροφορίες σχετικά με  το έθιμο και την προέλευσή του. Φθάνει στις μέρες  μας από πολύ παλιά και απαντάται σε διάφορα μέρη της Ελλάδας αλλά και σε ευρωπαϊκές χώρες. Πραγματοποιείται στις 23 – 24 Ιουνίου και συμπίπτει με το θερινό ηλιοστάσιο.

Η Λέξη Κλήδονας προέρχεται από την ομηρική λέξη Κληδών που σημαίνει φήμη, αγγελία, άκουσμα οιωνισμού, μαντική ρήση.

 Και ο Μανωλιός επί σκηνής καθήμενος αναπαυτικά στην τοποθετημένη καρέκλα στη μέση της σκηνής  να φυλά τα δεμάτια ξύλα για να μην τα κλέψουν οι άντρες από την απάνω ρούγα. Η θεια – Κατίνα και  η αναμεταξύ τους συνομιλία ξεδιπλώνει τη συνέχεια της ιστορίας. Μιλούν τόσο φυσικά τόσο αβίαστα κι εγώ νομίζω πως βρίσκομαι στη δική τους γειτονιά, γίνομαι κομμάτι της δικής τους ιστορίας, με το μυαλό όμως  να ταξιδεύει στις γειτονιές της Χαλκίδας τότε που όντας μικρή ακόμα χτυπούσα τις πόρτες των σπιτιών για να μου δώσουν το μαγιάτικο στεφάνι για να θεριέψουν οι φωτιές του Άι-  Γιάννη.

 Ο Μανωλιός μεταφέρει το μήνυμα στο Μαριώ κι εκείνο ανταποκρινόμενο κατευθύνεται προς το σπίτι της θειάς Μαρίας για να πάρει το σταμνί που θα μεταφέρει με τις φιλενάδες της το αμίλητο νερό. Μα τα πειράγματα του Μανωλιού και των υπολοίπων αντρών κάνουν τόσο δύσκολο το έργο της Μαριώς. Δεν πρέπει να σπάσει τη σιωπή της απαντώντας στα πειράγματα τους και πρέπει να προσέχει και το βαρύ σταμνί με το νερό. Κι αυτό μάλλον το δυσκολότερο μιας και η χέρα του Μανωλιού γίνεται η αιτία να σπάσει το λαγήνι δυο φορές. 

 Τελευταία προσπάθεια και  το σταμνί έτοιμο πλέον να δεχτεί τα ριζικάρια. Οι θεατές μετά από την πρόσκληση για συμμετοχή και του κοινού τοποθετούν αντικείμενα στο σταμνί και αυτό σφραγίζεται με κόκκινο πανί κι ένα κλειδί . Τοποθετείται στην ταράτσα του σπιτιού για να το δουν τη νύχτα τ΄ άστρα. 

 Κι η παράσταση γίνεται διαδραστική με το κοινό να συμμετέχει στο πέρασμα της αναμμένης φωτιάς, να γίνεται κομμάτι της δικής τους παράστασης, να συμμετέχει ενεργά με μαντινάδες όταν τα ριζικάρια βγαίνουν από το πήλινο δοχείο για να επιστραφούν στους κατόχους τους.

  Μα αν νομίζετε ότι κάπου εδώ το θεατρικό δρώμενο έφθασε στο τέλος του απαντώ πως όχι φυσικά μιας και αυτό ήταν μόνο η εισαγωγή. Κυρίως θέμα οι κρητικοί χοροί και επίλογος το γλέντι που τόσο αβίαστα ξεκίνησε.

ΦΩΤΟ ΑΛΜΠΟΥΜ (Χριστίνα Βασιλαντωνάκη)