Κείμενο: Νίκος Μπάνος
Επιμέλεια ανάρτησης: Κλαίρη Μπαράκου
10 Ιούνη 2023….
….μια μέρα πικρή για τον πολιτισμό γιατί ήταν ο γίγαντας της σύγχρονης Ελληνικής και όχι μόνο, μουσικής που σαν σύγχρονος Προμηθέας έκλεψε και μας πρόσφερε σε δύσκολες μέρες με τη μουσική και τα τραγούδια του ένα φως πολύτιμο, στις σκοτεινές μέρες της χούντας αλλά και μετά , όταν το φως και οι ανάσες λιγοστευαν, ήταν εκεί για να μας εμπνέει.
Γεννημένος 18 Μάρτη το ’39 άφησε την τελευταία του πνοή στις 10 Ιούνη, αλλά κοιτάζοντας πίσω, όταν βλέπεις το τεράστιο έργο του σε πιάνει δέος και σκεπτόμενος πως θα μπορούσες να το περιγράψεις, χάνεις τις λέξεις.
Παίζοντας στις αλάνες της Σητείας όπου πέρασε τα παιδικά του χρόνια το μυαλό του γεννάει μουσικές και στα 12 έχει αποτυπώσει τη μουσική απ τό τραγούδι, “Παραπονεμένο λόγια”, που γίνεται τραγούδι πολύ αργότερα σε στίχους Μ. Ελευθερίου.
Το ’63 βραβεύεται για τη μουσική στην ταινία του Ν. Κούνδουρου, “Μικρές Αφροδίτες”. Το ’67,λογω χούντας, φεύγει για Λονδίνο, όπου σε στίχους Ο. Ελύτη γράφει τον “Ήλιο τον πρώτο” αλλά και την μουσική για την “Λυσιστράτη” για τον Κάρολο Κουν. Ολοκληρώνει το “Χρονικό” και το έργο “Ιδού ο Νυμφίος”, από το οποίο έχει παιχτεί μόνο το κομμάτι, “Ζαβαρακατρανέμια”.
ΖΑΒΑΡΑΚΑΤΡΑΝΕΜΙΑ -Τι σημαίνει
Κατ’αρχάς θα πρέπει να αναφέρουμε ότι ο κάθε σχεδόν τραγουδοποιός της εποχής εκείνης – στα χρόνια της Χούντας των Συνταγματαρχών – δεν μπορούσε ούτε να εκφράζεται ελεύθερα ούτε και να βάζει “επαναστατικά λόγια” μέσα σε ένα κομμάτι. Οπότε η μόνη λύση για να μεταφέρει, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, το μήνυμα που ήθελε ήταν οι συνθηματικοί στίχοι.
Ζαβαρακατρανέμια: Η λέξη δεν σημαίνει απολύτως τίποτα μόνη της. Αποτελείται από τρία συνθετικά: Ζάβαρα, δηλαδή Λάβαρα, Κάτρα, δηλαδή Μαύρα (π.χ κατράμι) και τέλος Νέμια, δηλαδή Άνεμος ή Ανέμισαν. Οπότε έχουμε τον στίχο “Λάβαρα Μαύρα Ανέμισαν” παραφρασμένο και συμπτηγμένο σε μία μόνο λέξη.
Ίλεος: Έλεος Λάμα: Το μαχαίρι Νάμα: Μάνα Νέμια: Ανέμισαν
Ο ίδιος ο Μαρκόπουλος αναφέρει σε συνέντευξή του στην τότε ΕΤ1 μία άλλη εκδοχή: Η λέξη ”αλληλούια” δεν είναι η γνωστή εβραϊκή λέξη άλλα η ελληνική λέξη αλληλουχία. Η λέξη ”Ζάβαρα” προέρχεται από τη λέξη Ζευς που πολύ συχνά χρησιμοποιούν οι Κρητικοί. Η λέξη νάμα σημαίνει βάπτισμα Η λέξη Λάμα σημαίνει λάμα(μαχαιριού)…!!!! Η λέξη νέμια σημαίνει ηρεμία Η λέξη Ίλεος σημαίνει σπλαχνικός.
ΠΗΓΗ: https://www.alfavita.gr/koinonia/
Το ’94 εκδίδεται ένα από τα σπουδαιότερα έργα του, η “Λειτουργία του Ορφέα”, βασισμένο στα διασωθέντα ορφικά ποιήματα και παίζεται στο Palais des Beaux Arts τωνΒρυξελλών. Επιστρέφοντας στην πατρίδα συνεχίζει να γράφει έργα, όπως την “Ιθαγένεια”, τους “Μετανάστες”, τον “Θεσσαλικό Κύκλο” και βέβαια, “Επιστροφή στις ρίζες” με τα Ριζίτικα.
Επειδή το έργο του Γιάννη Μαρκόπουλου είναι τεράστιο και είναι αδύνατο να καταγραφεί σε λίγες σειρές, αυτό που μένει τελικά- εκτός από την πικρή γεύση που αφήνει η μετάσταση του μεγάλου μας συνθέτη- είναι η απορία, πως μπόρεσε σε τόσο λίγο χρόνο να χωρέσει αυτό το τεράστιο έργο αλλά και η ευθύνη η δική μας να μπορέσουμε να “χωρέσουμε” στην ψυχή μας και την καρδιά μας όλα αυτά τα τραγούδια και αυτή τη μουσική για τα δύσκολα που έρχονται…